سامانه جهانی ایمنی و اضطرار دریانوردی (GMDSS)

این توافقنامه به مرور زمان تکمیل و نسخه های متعددی از آن تدوین شد. در سال 1992 “سامانه جهانی ایمنی و اضطرار دریانوردی” یا به انگلیسی “Global Maritime Distress and Safety System” که با عنوان “GMDSS” شناخته می شود به توافقنامه Solas اضافه شد و تمامی شناور ها موظف شدند خود را به این سامانه مخابراتی و یا حداقل اجزایی از آن مجهز نمایند.

• لیست سیگنالهای رادیویی در دریاALRS (Admiralty List of Radio Signal) Docking Station

این مجموعه شامل اسامی ایستگاه های مخابراتی کلیه کشورها، مراکز مخابراتی و همچنین فهرست فرکانس و باندهای رادیویی مورد تایید ITU (اتحادیه بین المللی مخابرات) می باشد. با توجه به شکل خاص ارائه گزارش به بندرگاه ها در طول یک سفر دریایی این لیست به افراد مستقر بر روی پل فرماندهی کشتی کمک میکند تا بتوانند با بندرگاه تبادل اطلاعات داشه باشند. این مجموعه برای سهولت در دسترسی به چندین زیر مجموعه تقسیم شده است تا هر فرد مستقر در پل فرماندهی با کمترین میزان دانش و در کمترین زمان ممکن بتواند به اطلاعات مورد نظر خود دست پیدا کند:

جلد اول : ایستگاه های رادیویی دریایی (شامل دو بخش)

• ارتباطات دریایی در سطح جهانی

• خدمات ارتباطی ماهواره ای

• ارتباط با گارد ساحلی

• خدمات پزشکی دریایی (TMAS)

• اعلام قرنطینه کردن کشتی هنگام آلودگی ها و بیماری ها

• مناطق با احتمال وقوع خطر حمله دزدان دریایی

جلد دوم : سیگنالهای مسیریابی و کمک رسانی رادیویی، GPS، سیگنالهای زمانی رادیویی و سیستم تثبیت موقعیت الکترونیکی (شامل دو بخش)

• شنود و یافتن ایستگاه های رادیویی VHF

• Radar Beacons (Racons and Ramarks)

• سیستم شناسایی اتوماتیک (AIS)

• مسیر یابی و کمک رسانی

• اصلاحات نقشه با توجه به امواج ارسالی Radar Beacons

• استانداردهای جهانی برای ثبت طول مدت روز در هر مکان و در هر تاریخ

• جزئیات پخش سیگنالهای زمانی رادیویی در سطح جهان

جلد سوم : سرویس های اطلاع رسانی ایمنی دریایی (شامل دو بخش)

• سرویس آب و هوای دریا

• پخش اطلاعات ایمنی

• NAVTEX سراسری و اطلاعات شبکه ایمنی

• جزئیات هشدارهای نیروهای نظامی و زیردریایی ها

• فرکانس ها و ایستگاه های رادیویی، نقشه آب و هوای نواحی مختلف

جلد چهارم : ایستگاه های هواشناسی

• لیست تمام سیستم های نظارتی و رصد زمین در سراسر دنیا

جلد پنجم : سامانه جهانی ایمنی و اضطرار دریانوردی (GMDSS)

• ملزومات ارتباطی برای جستجو و نجات

• مقررات Solas و ITU

• SAR ( شامل MRCC و ارتباط MRSC)

• NAVTEX و اطلاعات ایمنی دریایی

جلد ششم : سرویس های خلبانی، ترافیکی و فعالیت های بندرگاه ها (شامل هشت بخش)

• اطلاعات کامل خلبانی، جزئیات برقراری تماس

• اطلاعات ترافیک کشتی، جزئیات برقراری تماس

• سیستم گزارش کشتی های بین المللی

• اطلاعات بندرها، و روش های برقراری ارتباط

• تجهیزات GMDSS

در ابتدا دستگاه GMDSS تنها شامل یک فرستنده بود که وضعیت اضطراری را از طریق ماهواره و یا ارتباطات رادیویی ارسال میکرد. امروزه با پیشرفت تکنولوژی GMDSS-2 که با همان نام GMDSS شناخته میشود به حوزه کشتیرانی کمک شایانی کرد.

همانطور که اشاره شد براساس توافقنامه Solas کلیه شناورها موظف به داشتن همه یا بخشی از دستگاه های GMDSS هستند. در صورت بروز حادثه برای افراد مستقر در پل فرماندهی سایر افراد مستقر در کشتی باید بتوانند با این تجهیزات کار کنند بنابراین نیاز است تا دو اصل همواره رعایت شود:

• وجود کتاب راهنما برای افراد با کمترین سطح دانش

• وجود تجهیزات با شکل یکسان فارغ از نوع برند

با همراه داشتن کتاب های مخابراتی ALRS ، استاندارد مورد نظر Solas در مورد کتاب راهنما است رعایت میشود همچنین بنابر استانداردهای مورد نظر Solas ، تمام شرکت های سازنده موظف هستند تا تجهیزات و دستگاه های مورد نظر GMDSS را به یک شکل فارغ از نوع برند بسازند.

به طور کلی کلیه شناورهای بالای 300 تن و کشتی های مسافربری باید دارای دستگاه های مخابراتی ماهواره ای طبق الزامات GMDSS باشند (الزامات کاملا بستگی به محدوده حرکتی شناور دارد که در ادامه به آن اشاره میکنیم).

• معرفی تجهیزات GMDSS

تجهیزات GMDSS شامل موارد زیر میشوند:

• دستگاه رادیو تلفن VHF/DSC

“سیستم های تلفن رادیویی همراه” که دارای شماره اختصاصی برای تماس نیستند و کلیه پیغام ها به صورت عمومی مخابره میشود. از نمونه های استفاده شده این دستگاه ها در سطح خشکی میتوان به ماشین های پلیس و سیستم تاکسی بی سیم اشاره کرد. برد این دستگاه ها چیزی حدود 30 مایل است. مزیت این دستگاه نسبت به VHF امکان ارسال پیام نوشتاری است. امروزه شناورها موظف هستند دو دستگاه VHF/DSC و یا یک VHF و یک VHF/DSC مجهز باشند. البته هر شناور بنابر نیاز خود میتواند از VHF دستی استفاده کند که بردی حدود 10 مایل دارد.

• دستگاه فرستنده گیرنده MF/HF – DSC(SSB)

این نوع رادیو تلفن دارای برد وسیع بوده و برای ارتباطات راه دور استفاده میشود معمولا به این دستگاه SSB گفته میشود و هر دو باند MF و HF را پشتیبانی میکند.. نوع جدید این رادیو تلفن از DSC پشتیبانی میکند یعنی میتواند پیام نوشتاری را نیز مخابره کند.

• NAVTEX

نوعی گیرنده اخبار هواشناسی و اطلاعات دریانوردی است که نصب آن بر روی شناورها الزامی گردیده است. اخبار از ساحل تا فاصله 300 مایلی ارسال میشود اطلاعات دریافتی آن به صورت پیام نوشتاری است و ممکن است گیرنده شناور اطلاعات را بر روی کاغذ ثبت کند.

• سامانه موقعیت یاب EPIRB (Emergency Position Indicating Radio Beacon)

این دستگاه به دارای حسگرهای رطوبتی بوده و با فعال کردن آن به محض تماس با آب امواج را به ماهواره و از ماهواره امواج به مراکز تجسس و نجات در کشورهای انگلستان، فرانسه و استرالیا ارسال کرده و مراکز نجات یاد شده از موقعیت آنها اطلاع پیدا کرده و اقدام به نجات افراد میکنند.

این فرستنده به شناور متصل و توسط طناب به قایق نجات متصل میگردد.

• دستگاه فرستنده گیرنده SART 

این دستگاه در داخل قایق نجات یا شناور در بالاترین نقطه مثل دکل بسته میشود امواج توسط قایق های تجسس و دستگاه SART ارسال میشود در صورتی که بتوانند امواج یکدیگر را دریافت کنند موقعیت شناور توسط قایق نجات شناسایی شده و اقدام به نجات میکند. برد این دستگاه حدود 10 مایل است.

• دستگاه های مخابراتی INMARSAT

این دستگاه مخابراتی از طریق ماهواره با ساحل و یا کشتی در تماس می باشند. این دستگاه دارای پوشش جهانی است و برای سهولت ارتباط دریانوردان با ساحل و ساحل با کشتی ابداع گردیده و مهمترین دستگاه مخابراتی دریایی است. برای اطلاعات بیشتر در زمینه INMARSAT بر روی لینک کلیک نمایید.

• GPS

نوعی گیرنده که برای تعیین موقعیت دقیق شناور به کار می رود. این دستگاه دارای 24 ماهواره فرعی برای پوشش سراسری روی کره زمین می باشد. این گیرنده در هر لحظه 3 الی 4 ماهواره در تماس می باشد و طول و عرض و ارتفاع را از آنها دریافت میکند. این مجموعه 21 ماهواره فعال دارد که سه ماهواره دیگر آماده هستند که چناچه اشکالی در ماهواره ها به وجود بیاید 3 ماهواره دیگر آماده هستند تا به سرعت فعال شده و در مدار قرار بگیرند.

• وظایف GMDSS

در گذشته برقراری ارتباط صرفا به صورت گفتاری و شنیداری بوده اما امروزه برقراری ارتباط و ارسال و دریافت پیام های اضطراری هم به صورت صوتی است و هم به صورت نوشتاری و مکتوب.

سامانه GMDSS به شناور ها در موارد زیر کمک میکند :

• ارسال و دریافت پیام های اضطراری از کشتی به ساحل و ساحل به کشتی، ارسال پیام به مرکز تجسس SAR و مراکز هماهنگ کننده جستجو و نجات (RCC) است.

• تبادل اطلاعات بین مراکز هماهنگ کننده نجات (RCC) و شناورهای تجسس و نجات(SAR)

• دریافت موقعیت دقیق کشتی سانحه دیده و کشتی ناجی

• دریافت پیام های ایمنی دریایی (MSI) از قبیل وضعیت جوی، اخطارهای ناوبری و …

• ارتباط مخابراتی بین کشتی ها از پل فرماندهی به پل فرماندهی

• تبادل اطلاعات با ارگان هاس ساحلی و ترافیک دریایی

• جزئیات پخش سیگنالهای زمانی رادیویی در سطح جهان

• شماره MMSI 

شماره MMSI مختص هر شناور بوده و 9 رقمی است.

سه رقم اول آن کد کشور

سه رقم دوم آن نوع شناور

سه رقم آخر آن منطقه فعالیت کشتی است. ( کد کشور ایران 422 است.)

دستگاه های VHF / DSC و MF / HF / DSC و EPIRB و AIS دستگاه هایی هستند که باید شماره MMSI به آنها وارد شود.

• مناطق کاری دریایی

مناطق دریایی با توجه به بعد مسافت به چهار ناحیه زیر تقسیم میشوند:

منطقه A1 : فاصله ای به حدود 20 تا 30 مایل است که در این فاصله شناورها میتوانند به وسیله VHF / DSC با مراکز ساحلی ارتباط برقرار کنند.

منطقه A2 : فاصله ای که شناور بتواند با برد حدود 150 مایل به وسیله MF / DSC با مارکز ساحلی ارتباط برقرار کند.

منطقه A3 : منطقه ای که توسط ماهواره INMARSAT-C پوشش داده میشود و برد آن تا 70± درجه از خط استوا است.

منطقه A4 :مناطق قطبی را تحت پوشش می دهد این منطقه توسط رادیو تلفن SSB پوشش داده میشود و برد آن تا ساحل بیش از 900 مایل است.

منطقه SRR :منطقه SRR یا Search & Rescue Region منطقه ای است تحت حفاظت یک بندر و آن بندر خارج از این منطقه وظیفه ای ندارد اما در صورت لزوم با هماهنگی MRCC در خارج از منطقه حفاظتی خود اقدام به فعالیت می نماید.

کتاب ALRS جلد پنجم منطقه استحفاظی برای هر بندر را مشخص کرده است.

• مراکز هماهنگ کننده نجات و تجسس

این مراکز با نام اختصاری MRCC شناخته میشوند. هر بندر دارای MRCC بوده و شناورهای SAR جهت اعزام به دریا از این مراکز دستورات لازمه را دریافت میکند. این مراکز به تجهیزات GMDSS مجهز می باشند و میتوانند با شناورها ارتباط لازم را برقرار کنند. این مراکز دارای شماره MMSI 9 رقمی است و 24 ساعته در ارتباط با مراکز درمانی، بیمارستان ها، آتش نشانی ها، فوریت های پزشکی، پلیس بندر و … هستند.

کتب مخابراتی ALRS جلد چهارم فهرست کلیه مراکز MRCC دنیا به همراه شماره MMSI آنها را نوشته است.